Ảnh của Nguyễn Đức Cung
Những
dịp chuyển sang một năm mới, một thế kỷ mới, một ngàn năm mới, con mắt
mỗi người tự nhiên mở rộng tầm nhìn, xa hơn và rộng hơn, chứ không chỉ
luẩn quẩn ba cái chuyện lẩm cẩm thường ngày. Nhiều điềm cho thấy những
thay đổi sâu xa trong tâm khảm con người sau những tiến bộ vượt bậc về
khoa học kỹ thuật nhưng cũng thật quằn quại sầu thảm với những cuộc cắn
xé nhau vì miếng ăn, vì quyền lợi hơn kém, và thấm mệt vì những hồ hởi
thấy vậy mà chẳng phải vậy...
NHỮNG DẤU CHỈ LẠ
Tờ
The Times-Picayune ở New Orleans dịp đầu năm mới cho biết những chiều
hướng của người Mỹ vào những ngày cuối cùng cựa mình bước sang vòng quay
mới: những gì sẽ lui đi và những gì sẽ bước tới. Nhiều sở thích mới
đang diễn tiến cho thấy những dấu chỉ khá lạ.
Người ta thích hào hứng bàn chuyện điềm thời đại chứ không dửng dưng sống qua ngày.
Thích màu quần áo tươi mát nhiều hơn màu trầm đậm.
Thích ngọc trai hơn là cơn thôi miên ám ảnh kim cương.
Thích làm việc chân tay vận động cơ thể thay vì phải để giờ chạy bộ cho bớt ứ mỡ.
Thích đi dự những buổi hòa nhạc sống động thay vì chỉ nghe đĩa.
Thích đi xem phim ở rạp lý thú hơn thuê băng hình về nhà.
Tin vào máy đo độ nói dối hơn là lời thề suông.
Thích ứng cử viên độc lập hơn người thuộc đảng phái với quyền lợi phe nhóm.
Thích làm vườn hơn là lo nuôi chó nuôi mèo.
Thích để đất trong vườn trồng cây hơn là trồng thảm cỏ.
Thích đọc báo và xem chương trình về nhà cửa và làm vườn hơn là nhạc khích động MTV.
Thích tiến tới tích cực giải quyết hơn là dậm chân tiêu cực than trách.
Thích những gì thực tế hơn là những bài học cũ rích.
Thích đề cao tuổi trưởng thành hơn là chỉ tô điểm và ham hố tuổi trẻ.
Thích tìm sách dạy nấu ăn hơn là học chơi quần vợt.
Thích chụp hình người hơn là cảnh thiên nhiên tổng quát.
Thích tìm đến những tiệm sách đạo thay vì những sách báo dâm ô đã truyền độc làm ung thối.
Thích những nhà khảo cứu Thánh Kinh hơn những tay hùng biện trên màn ảnh Tivi.
Thích đề cao những giá trị tinh thần hơn là những khoe mẽ bề ngoài.
THỜI ĐIỂM ĐI TÌM GIÁ TRỊ MỚI
Cứ
nhìn qua những dấu chỉ thời đại thì cũng đủ thấy con người đã nếm đủ
trái đắng, đã thấy những hồ hởi kiếm tìm ở ngoài để đo giá trị đời sống
là trật đường rầy. Đời nào mà lại đi tin cái bảng quảng cáo bên đường về
một tiệm bán quần áo mắc tiền: "Bạn là chính quần áo bạn mặc" (you are
what you wear). Nghĩa là từ thâm thâm, không ít người thấy mình rẻ rúng
chẳng có giá trị gì, nên phải lo tô điểm bằng quần áo loại sang, xe
láng, nhà to, chưa kể cái mặc cảm phải bon chen chôm chỉa chút hư danh
cho bớt tủi. Từ văn vẻ thì gọi là vong thân: tôi đánh mất tôi. Từ tâm lý
bây giờ gọi là mất tự tin, không cảm thấy có bản lãnh và an toàn bên
trong (secure), nên phải lo phóng rọi kiếm chác từ phía ngoài một cách
tội nghiệp. Nhưng tâm lý cũng chứng minh một điều: càng phóng tìm càng
sa lầy chán chường với kết quả là bị ê càng, giống kiểu cắn phải cục sỏi
vậy.
Niềm
tin của người Việt là mỗi người đã có sẵn kho tàng giầu có trong tâm.
Quí là quí ở tấm lòng. Tốt gỗ hơn tốt nước sơn. Nên đến với nhau phải
cần xả bỏ những cái mặt nạ che phủ con người thật của mình thì dòng lực
tình mới phát khởi được. Người Do Thái có nghi thức rửa tay trước khi
vào dự tiệc với nhau, có ý để cho lòng trở nên thanh sạch thì mới đến
với nhau thật tình được. Người Việt mình trước đây cũng có nghi thức
tương tự: Miếng trầu làm đầu câu chuyện. Mỗi người tự nghiền nát cái ích
kỷ của mình ra thì mới phát sinh màu đỏ là màu tình son sắt, và mới gặp
gỡ được con người thật của nhau.
Vì
không tự tin, không thấy mình là ai, nên con người mới phải lo bon chen
chộp giật để che phủ cái bất ổn bên trong. Đó là câu truyện chim phượng
hoàng trong đàn gà con.
Truyện
kể ngày xưa có một người đi săn nhặt được một cái trứng phượng hoàng
trên núi liền đưa về ấp chung với ổ trứng gà ở vườn sau nhà. Được một
thời gian thì các trứng đều nở thành một đàn gà con và một chú phượng
hoàng bé xíu.
Chú
phượng hoàng cứ thế lớn lên trong đám gà, và làm mọi sự như những con
gà khác, vì nghĩ mình là gà. Chú ta cũng bới đất tìm sâu mà ăn. Lâu lâu
cũng tranh lộn với nhau về những đống rác có nhiều đồ ăn. Chú ta cũng
tập kêu "cục tác, cục tác". Thỉnh thoảng chú cũng thử vỗ cánh bay lên sà
sà được một chút như những con gà khác. Rồi chú tự nghĩ: "Gà mà! Bay
thế nào được."
Thời
gian cứ thế trôi qua, phượng hoàng đã lớn và đã già. Một ngày kia nó
nhìn lên bầu trời trong xanh thấy một con chim vĩ đại đang bay lượn
trong gió lộng, xoè cánh rợp trời, thật oai hùng. Nó đầy vẻ thán phục
liền hỏi các con gà khác: "Con gì vậy?" Thì được trả lời: "Đó là chim
phượng hoàng, là vua các loài chim... Mà thôi, đừng có ham. Mày và chúng
tao đều là gà mà." Và rồi nó không nghĩ gì thêm nữa, tiếp tục sống như
gà. Nó đã chết mà vẫn nghĩ mình là gà ở vườn sau nhà, không bao giờ biết
bay lên.
TIN VUI TÔI TÌM THẤY TÔI TRONG CHẤT MÁU VIỆT
Hình
ảnh chim phượng vốn nằm sâu trong máu người Việt và trở thành nét văn
hóa căn bản: mình là con của chim Tiên. Trứng rồng lại nở ra rồng, chim
Tiên lại đẻ ra dòng chim Tiên. Qua các văn hóa khác nhau trên thế giới,
chim bay là biểu tượng của tinh thần vươn cao, của hồn thiêng bất tử.
Nhưng
chim có bay lên được hay không là do ở con mắt niềm tin được như thế.
Đánh mất lòng tự tin về chính mình là căn nguyên của mọi sa đọa đổ vỡ.
Chim mà lại không biết bay thì quả là một điều mâu thuẫn và phi lý tự
thân. Từ thời mới gọi là vong thân, bật gốc, đánh mất căn tính. Chính vì
thế mà tôi cần phải đi tìm tôi.
Truyện
Gốc Rễ (Roots) của Alex Haley có đoạn nói về phong tục đặt tên cho con
rất cảm động và ý nghĩa thời tổ tiên người Mỹ Đen còn ở Phi Châu. Tối
hôm đó, chính người bố bế con ra ngoài trời chỉ cho con nhìn lên cao nơi
muôn vàn tinh tú đang lấp lánh, rồi thì thầm nói vào tai con một tên
mới: con sẽ vươn lên như vậy con nhá; đời con không chỉ lệt bệt ở mặt
đất này.
Đặt
tên đúng là nghi thức xác quyết hướng đi của một người. Cũng là lễ điểm
đạo của nhiều tôn giáo. Vì thế mà người mình có thói quen chọn tên hiệu
trong dịp lễ Quan hay lễ Đinh khi bước chân vào tuổi trưởng thành khai
mào cuộc đời hoạt động; trong truyền thống đạo Chúa thì chọn thêm tên
trong ngày lễ Thêm Sức ghi mốc tuổi lớn. Tất cả đều nói lên lòng xác
quyết tự tin và ý hướng đời mình. Đây cũng là điều quan trọng cho việc
tìm đặt tên cho con thời nay. Vì nhiều cái tên chỉ cốt cho kêu, chứ
chẳng có nghĩa gì cả, nhất là đặt những cái tên Âu Mỹ cho tiện đi học
hay đi làm!
Để
khai mào cho giai đoạn hoạt động, Đức Giêsu đã nhận nghi thức Phép Rửa
tại sông Gio-Đan. "Chịu phép rửa xong, Đức Giêsu vừa từ dưới nước đi
lên, bỗng trời mở ra, và Người thấy Thần Linh Thiên Chúa tựa như con
chim bồ câu đậu xuống trên Người. Và kìa có tiếng từ trời phán rằng:
"Đây là Con yêu dấu của Ta, Ta hài lòng về Người."
(Mt 3:16-17). Ngài đã lên đường với cái nhìn chính xác về giá trị đời
mình là Con yêu dấu của Thiên Chúa, hòa nhập với hình ảnh chim thần đầy
lực tỏa sáng, chim bồ câu thanh thoát, chứ không phải những giá trị giả
tạo vốn trói buộc và làm nhiều người vong thân. Đây đúng là lễ nghi tấn
phong tước vị đích thực của Đức Giêsu khi làm người và của mỗi người
sinh ra trên mặt đất này, là những hòang tử hay công chúa của Chúa trời
đất.
Lễ
Quan hay lễ Đinh của người Việt là thời điểm xác quyết niềm tin về hình
ảnh chính mình, hướng đi đời mình: nhận ra mình là dòng chim tiên, chim
thần, mang sẵn tiềm lực bay lên được và hồn thiêng bất tử
PHÚT TÌM LẠI ĐƯỢC MÌNH
Hình
ảnh chim tiên hay chim thần là con người thật trong mỗi người đây rồi.
Cái tôi giả vốn bị che phủ kéo ghì xuống cần phải được tẩy rửa để con
người thật hiện hình bay lên được như chim bồ câu. Đây cũng là lúc tôi
đi tìm tôi và tìm thấy tôi. Một người hay một dân tộc chỉ có thể vươn
lên với con mắt nhìn thấy như vậy về chính mình. Giá trị đã có sẵn bên
trong. Con mắt niềm tin này mới tạo được sức mạnh, khơi được thần hứng,
phát khởi nguồn phú túc.
Xin
được phút giây xả buông mọi bụi bặm phù du ràng buộc để nhận lãnh thần
hứng với niềm tự tin Thánh Thần Chúa như chim bồ câu hiện hình qua mình,
qua lời Thánh Kinh.
Lòng xác quyết quí hơn vàng bạc
Chọn đúng tên vượt mặt sang giầu.
(Cách Ngôn 22:1)
Tác giả Trần Cao Tường, Lm.